Mijn blog is verplaatst. Je kunt alle berichten nu lezen op de website van Elibro Tekst & Redactie.
Jou of jouw verhaal?
Even geleden schreef ik een blog met de titel Jouw verhaal. Of moet het zijn: Jou verhaal? Als je hier weleens over twijfelt, lees dan mijn nieuwe taaltip!
Wanneer komt er een w achter jou of u? En wanneer gebruik je me of mijn? Veel mensen vinden dit lastig. Een foutje is zo gemaakt.
Het rijmt wel lekker!
www.taalvoutjes.nl
Met behulp van een simpel ezelsbruggetje twijfel je nooit meer. Vervang het woord waarover je twijfelt met een naam die niet eindigt op een s-klank. Bijvoorbeeld Eveline. Komt er een s achter de naam te staan? Dan krijgen ‘jou’, ‘u’ en ‘mij’ ook een extra letter.
Een foutje in een geboortekaartje is op z’n zachtst gezegd niet zo netjes.
In het gedichtje hierboven staat: jou kleine handjes. Vervang ‘jou’ door ‘Eveline’. Dan wordt het: Evelines kleine handjes.* Dus moet het ook zijn: jouw kleine handjes. Net als ‘uw kleine vingers’ of ‘mijn kleine voetjes’.
Maar het zijn ‘de kleine beentjes van Eveline’, dus ook ‘de kleine beentjes van jou’ – zonder w.
In plaats van ‘jouw’ en mag je in het Nederlands ook ‘je’ gebruiken: je kleine handjes. Maar in plaats van ‘mijn’ mag je niet ‘me’ gebruiken, ook al zie je dit tegenwoordig heel vaak. Tot ergernis van velen; zodoende is zelfs de Facebookpagina ‘Me is geen bezittelijk voornaamwoord’ opgericht.
Meer uitleg over het gebruik van ‘me’ en ‘mijn’ vind je in dit filmpje:
Maar als je ‘jouw’ wel mag vervangen met je, waarom ‘mijn’ dan niet met ‘me’? Wie weet verandert dit ooit nog…
* Inderdaad: Evelines, zonder apostrof. Hoe dat zit? Dat lees je in mijn blog What’s in a name.
Oktober, boekenmaand
Oktober: het wordt kouder en eerder donker. Af en toe kunnen we genieten van een heerlijk najaarszonnetje, gevolgd door een fikse herfststorm. Heerlijk weer om lekker op de bank te kruipen met een dekentje, een kop thee… en een boek!
Dat moeten veel mensen gedacht hebben, want in oktober zijn er allerlei evenementen rond lezen en boeken georganiseerd. Hieronder vind je een kort overzicht.
- Maand van de Geschiedenis. ‘Tussen droom & daad’ is het thema dit keer. Droom jij ervan om een boek te schrijven? Maak er een daad van en begin! Wat houd je tegen? Misschien heeft er in jouw familie een interessante geschiedenis plaatsgevonden. Probeer deze eens op papier te krijgen.
Onderdeel van de Maand van de Geschiedenis is ook de uitreiking van de Libris Geschiedenisprijs op 25 oktober. Gouden jaren van Annegreet van Bergen is het boek op de shortlist waar ik nieuwsgierig naar ben.
- #Boektober. Hebban-blogger Dagmar Boer daagt je uit om zo veel mogelijk boeken te lezen in oktober. Via een nieuwsbrief en Facebook inspireren en stimuleren lezers elkaar.
- Van 7 tot en met 18 oktober is het Kinderboekenweek, met als thema ‘raar maar waar’. Bij besteding van ten minste € 10,- aan kinderboeken krijg je het boek Per ongelukt! cadeau.
- 10 tot en met 17 oktober vindt de Week van het Nederlands plaats. Ter gelegenheid hiervan is een leuke taalkrant verschenen en zijn allerlei evenementen georganiseerd. Zo wordt op 8 oktober de Prijs der Nederlandse Letteren uitgereikt aan Remco Campert. En de nieuwe Dikke Van Dale is verschenen! RTL Late Night besteedde hier uitgebreid aandacht aan:
Daarnaast verschijnt 13 oktober de nieuwe versie van Het Groene Boekje.
- Zondag 25 oktober is de dag van het Nederlands Thrillerfestival. De Hebban Thriller Debuutprijs en de Gouden Vleermuis (oeuvreprijs) worden ’s avonds uitgereikt. ’s Middags geven meer dan twintig thrillerschrijvers acte de présence, waaronder Greet Ilegems, auteur van Hybrid – De nieuwe wereld, dat ik van correcties heb voorzien.
- 23 oktober tot en met 16 november staat Boekhandel Stevens in het teken van de Fantasyweken. Doe mee met de pubquiz of speeddate met de uitgever van Luitingh-Sijthoff.
- En natuurlijk kun je in oktober gebruikmaken van mijn aanbieding.
Quickscan: Ik lees een gedeelte van je manuscript (maximaal 3.000 woorden) en schrijf een kort verslag met opbouwende kritiek en tips. Op basis van dit verslag kun je je tekst doeltreffend en effectief herschrijven.
Tarief tot 3.000 woorden: € 55,- *Manuscriptbeoordeling: Ik lees je manuscript en beoordeel o.a. stijl, perspectief, setting, plot en spanning. Je ontvangt een uitgebreid verslag dat wordt onderbouwd met voorbeelden. Je krijgt advies en aanwijzingen die je helpen en inspireren om je tekst te verbeteren.
Tarief: € 5,- per 1.000 woorden** Genoemde prijzen zijn exclusief 21% btwNeem contact op via info.elibro@gmail.com of bel 06 106 54 704 voor meer informatie.
Jouw verhaal
Iedereen heeft een verhaal. En veel mensen dromen ervan om hun verhaal eens op te schrijven. Voor zichzelf, voor het nageslacht of voor het grote publiek. Maar hoe doe je dat?
Stap 1: Schrijven
Gewoon beginnen. Zonder je druk te maken om spelling, zonder na te denken over de lezer. Ook al is er voor een ander geen touw aan je verhaal vast te knopen, het is belangrijk dat het eruit is. Niet voor niets wordt schrijven veel gebruikt bij therapieën. Het bijhouden van een dagboek kan ook helpen om je schrijfvaardigheden te ontwikkelen.
Stap 2: Wegleggen en afstand nemen
Een waargebeurd verhaal schrijven is vaak lastiger dan fictie. Je wilt en kunt je minder dichterlijke vrijheden gunnen. Over iets schrijven wat je zelf hebt meegemaakt, is nog lastiger. Doordat het jou is overkomen, zit het verhaal heel dicht op je huid. Dan is het moeilijk om je boodschap over te brengen op iemand die jou en je verleden niet kent.
Daarom is het belangrijk om het verhaal, nadat je het op papier hebt gezet, even weg te leggen. Voor de een kan dit een week zijn, voor de ander een maand of een halfjaar. Neem in elk geval de tijd om afstand te nemen. Als je het verhaal weer oppakt, zal je merken dat je er heel anders naar kijkt.
Stap 3: Herschrijven
Nadat je wat afstand hebt genomen, ga je op zoek naar de grote lijnen, de rode draad. Geef je verhaal een logische structuur, ook als dit betekent dat je de waarheid misschien een klein beetje moet manipuleren. Misschien gooi je de eerste versie weg en begin je helemaal opnieuw, dat kan ook.
Stap 4: Herhaal stap 1, 2 en 3
Bij elke versie zal je iets meer afstand van het verhaal nemen. Daarmee wordt het beter, want komt het dichter bij de lezer.
Stap 5: Proeflezen
Als je redelijk tevreden bent over een versie, laat deze dan eens door iemand lezen. Misschien is dat eerst iemand die jij vertrouwt en die zacht zal zijn in zijn of haar oordeel. Zodra je over de drempel heen bent, kun je het ook eens aan anderen laten lezen. Dit kunnen het best personen zijn met diverse achtergronden, die een verschillende relatie met jou hebben. En laat je verhaal natuurlijk uiteindelijk ook door een professional lezen!
Stap 6: Uitgeven
De één schrijft zijn levensverhaal slechts voor een kleine kring, de ander wil het graag laten uitgeven door een gerenommeerde uitgeverij. Laat je goed informeren en schakel eventueel een professional in.
Wil je je boek uitgeven in eigen beheer? Kijk dan eens op Pumbo of MijnBestseller. Zij bieden allerlei mogelijkheden: van het printen van één of enkele exemplaren tot redactie, opmaak en uitgebreide distributie via boekhandels.
Wil je je verhaal door mij laten proeflezen? Dat kan!
Van 1 t/m 31 oktober 2015 heeft Elibro Tekst & Redactie een speciale aanbieding:
- Quickscan: Ik lees een gedeelte van je manuscript (maximaal 3.000 woorden) en schrijf een kort verslag met opbouwende kritiek en tips. Op basis van dit verslag kun je je tekst doeltreffend en effectief herschrijven.
Tarief tot 3.000 woorden: € 55,- * - Manuscriptbeoordeling: Ik lees je manuscript en beoordeel o.a. stijl, perspectief, setting, plot en spanning. Je ontvangt een uitgebreid verslag dat wordt onderbouwd met voorbeelden. Je krijgt advies en aanwijzingen die je helpen en inspireren om je tekst te verbeteren.
Tarief: € 5,- per 1.000 woorden *
* Genoemde prijzen zijn exclusief 21% btw
Neem contact op via info.elibro@gmail.com of bel 06 106 54 704 voor meer informatie.
Verhuisbericht
Mijn nieuwe adres is:
Populierenlaan 83
1741 WR Schagen
Telefoon (06 106 54 704), e-mail (info.elibro@gmail.com) en website (elibrotekstenredactie.com) blijven hetzelfde.
Binnenkort volgen weer meer taaltips!
What’s in a name?
Als je fictie schrijft, moet je namen bedenken voor je personages. Afhankelijk van het type verhaal zullen dit heel alledaagse namen zijn, fantasienamen of bijvoorbeeld Amerikaanse namen. Ook in non-fictie kunnen allerlei verschillende namen voorkomen. En dan kun je voor lastige kwesties komen te staan rond de spelling ervan. Vooral wanneer het gaat om de bezits-s.
De ene naam krijgt namelijk wel een ‘hoog kommaatje’ voor de s, als je wil uitdrukken dat iets van diegene is. Bij de andere naam gebruik je geen of juist alleen de apostrof. Hoe zit dat precies? Dat leg ik in deze blog uit. Zoals in de meeste gevallen in de Nederlandse taal, is er een hoofdregel met enkele uitzonderingen. Daarna behandel ik nog een paar lastige gevallen.*
De regel: als je het bezit van iemand wil uitdrukken, plak je een s achter de naam van diegene.
Bijvoorbeeld:
‘De hond van Ronald’ wordt ‘Ronalds hond’.
Uitzondering 1: als de uitspraak van de naam verandert door de toevoeging van de s, plaats je een apostrof voor de s.
Bijvoorbeeld:
Als je achter de naam Laura een s plakt (Lauras), verandert de klank. De lange a wordt een korte a. Door een apostrof te plaatsen, verleng je de a-klank en blijft deze lang (Laura’s).
Als je de e niet uitspreekt als een lange klank, maar als ‘uh’, zoals in Martine, verandert de klank niet als je er een s achter plakt. Dat kan dus gewoon, zonder apostrof. Het is dus Martina’s en Martines.
Uitzondering 2: als de naam al op een s-klank eindigt, schrijf je alleen een apostrof achter de naam.
Bijvoorbeeld: Chris’, Alex’, Milosevic’, Bush’, Inez’
De th, zoals in Elizabeth, spreken we in het Nederlands niet uit met een s-klank op het einde, maar met een t-klank. Daarom is het: Elizabeths slaapkamer.
Je schrijft dus: Nics boek, Nicci’s boek en Nicci French’ boek.
Lastige gevallen
- De naam Joyce eindigt, als je hem uitspreekt, op een s-klank. Daarom is het: Joyce’ auto.
- Bij de naam George ligt het eraan hoe je hem uitspreekt. Spreek je het uit als Sjors? Dan schrijf je George’ huis. Spreek je het ‘op z’n Duits’ uit, eindigend op een ‘uh’, dan schrijf je: Georges huis.
- Als de y de enige klinker is waar een naam op eindigt, dan plaat je een apostrof. Het is dus geen Cindys maar Cindy’s. Staat er een e of a voor de y, dan zien we het als een lange klinker, en is een apostrof niet nodig. Je schrijft dus: Lindsays bureau.
- Soms is het onduidelijk of de s deel uitmaakt van de naam of niet. Bijvoorbeeld bij Marlous vriendin. Is de naam dan Marlou of Marlous? Dan mag je een apostrof toevoegen ter verduidelijking. Een ander voorbeeld is Janssen’s garage.
Twijfel je? Dan kiezen veel mensen ervoor om het probleem te vermijden. In spreektaal hebben we het soms over Jan zijn garage in plaats van Jans garage. In schrijftaal is dit echter niet correct. Kijk bij twijfel eens op deze lijst met adviezen van het Genootschap Onze Taal: https://onzetaal.nl/taaladvies/advies/bezits-s-algemene-regels.
* Aangezien de meeste uitgeverijen de officiële spelling van het Groene Boekje hanteren, beperk ik me hier tot deze regels. Als je wil weten welke regels volgens het Witte Boekje gelden, kun je op bovenstaande link klikken.
Juni: maand van het spannende boek
Juni, de eerste zomermaand. Laat dat mooie weer maar komen! Heerlijk met een boek of manuscript in het zonnetje op het balkon of op het strand. Ik kan niet wachten…
Juni is ook de maand van het spannende boek. Als ik in mijn vrije tijd een boek erbij pak, dan is dat vaak een spannend boek. Niet te zwaar, maar wel een boek waar je in getrokken wordt, dat je meesleept en waar je jezelf in kan verliezen. Favorieten zijn de Zuid-Afrikaanse auteur Deon Meyer en bijvoorbeeld Zusje van Rosamund Lupton. Ik lees echter niet alleen maar spannende boeken. Net zoals ik allerlei genres redigeer – van management- tot kinderboek.
Het thema van de maand van het spannende boek is dit jaar: spannende zaken, politieverhalen in boeken. De afgelopen maanden heb ik twee bijzondere auteurs begeleid die beide een politieverhaal hebben geschreven, allebei op hun geheel eigen manier.
Pjotr Vreeswijk is politieagent en heeft een ontzettend spannend verhaal geschreven over geheim agent Alex De Klerck, die de opdracht krijgt om in Zuid-Soedan een explosie te onderzoeken. Samen met zijn team probeert hij te ontrafelen wie de ramp op zijn geweten heeft en welk massavernietigingswapen ervoor is gebruikt. Als ze de boosdoener bijna op het spoor zijn, blijkt echter dat Alex niemand kan vertrouwen en alleen maar op zijn instinct af kan gaan. Duizelingwekkende achtervolgingen, keiharde vechtscènes en politieke intriges volgen elkaar op in deze politiethriller die de grenzen overstijgt.
© Marcel van Bokhoven
Simone Grimberg heeft intensief met een politieagente samengewerkt tijdens het schrijven van haar manuscript Kostbaar bezit. In haar verhaal stuit de jonge politieagente Inge tijdens een fietstocht op een vondeling. Ze probeert het kind te redden en breng het naar het ziekenhuis, waar ze even later wordt opgevangen door de ervaren rechercheur Liesbeth.
Het klikt tussen de twee en Inge mag Liesbeth assisteren bij haar volgende zaak: de verdwijning van Sofie Vrolijk. Het gedrag van dit brave meisje uit een gegoed milieu is sinds de dood van haar oma honderdtachtig graden gedraaid. Drugsgebruik, dealen, seks. Maar wat is er precies gebeurd waardoor ze al weken niets meer van zich heeft laten horen? En waar bevindt ze zich nu?
Met veel plezier werk ik met Pjotr en Simone samen en ik ben onder de indruk van hun manuscript. Beide auteurs zoeken nog een uitgever voor hun werk, dus als er redacteurs of uitgevers zijn die geïnteresseerd zijn, dan wijs ik ze graag door!
Net verschenen
Afgelopen woensdag werd Lean vertaald naar projecten van Rudy Gort ten doop gehouden op het schip Odessa. Een schitterende setting aan het Amsterdamse IJ en een professioneel verzorgde presentatie.
Een boek om trots op te zijn! Ruim twee jaar onderzoek heeft geresulteerd in 436 pagina’s in full colour, 9 hoofdstukken, 112 afbeeldingen, 28 foto’s, 7 cases en 29 videotips. En ik kijk terug op een vruchtbare samenwerking.
Terwijl Rudy zelf tijdens de presentatie aangaf dat hij me liever nóg eerder bij het schrijfproces had betrokken (een van de uitgangspunten van lean is dat je zo vroeg mogelijk alle belanghebbenden rond een project betrekt), vind ik het heel fijn dat ik dit boek en de auteur vrijwel het hele proces heb mogen begeleiden.
Dat begon bij een quickscan: een eerste snelle blik op het manuscript waarop ik Rudy met enkele tips en adviezen verder kon helpen met (her)schrijven. Daarna volgde een uitgebreide beoordeling van het hele manuscript. Naast mij beoordeelden nog drie andere proeflezers het boek: iemand die er vanuit de bouw naar keek, vanuit Toyota – de grondlegger van lean – en een algemeen georiënteerde lezer.
Daarop volgden twee redactierondes waarin we grondig hebben samengewerkt. Interessant was dat Rudy ook hier de principes van lean bij gebruikte. Ik redigeerde niet het hele manuscript in één keer, maar hoofdstukken en delen gingen heen en weer tussen mij, de auteur en de vormgever.
En elke ronde werd het boek beter. Zo kampte ik in het begin met de vraag hoe we alle samenstellingen met het woord ‘lean’ erin zouden schrijven. Hoe je ‘lean’ schrijft, daar is Rudy duidelijk over. Maar schrijf je lean project : los, aan elkaar of met een streepje?
Aaneenschrijven
In het Nederlands schrijf je samenstellingen in principe aan elkaar. In het Engels wordt veel los geschreven en het lijkt erop dat dit in het Nederlands vaak wordt overgenomen. Dit onjuiste spatiegebruik kan soms hilarische foutjes tot gevolg hebben, waar websites zoals taalvoutjes.nl en Signalering Onjuist Spatiegebruik van smullen.
Als Engelse woorden in het Nederlandse taalgebruik terechtkomen, worden ze in eerste instantie ‘op z’n Engels’ geschreven. Hoe meer een woord of woordcombinatie raakt ingeburgerd, hoe meer het zich aanpast aan de Nederlandse spelling. Dus als er sprake is van een woordcombinatie die weinig voorkomt, schrijf je het los.
Combinaties met het woord ‘lean’ komen in Lean vertaald naar projecten echter zo vaak voor, dat deze regel niet opgaat. Dan is de regel dus: schrijf samenstellingen zo veel mogelijk aan elkaar. Maar is er een betekenisverschil tussen lean filosofie en leanfilosofie. Vergelijk: online deelnemers en onlinedeelnemers. Online deelnemers zijn deelnemers die online zijn. En onlinedeelnemers zijn mensen die meedoen aan bijvoorbeeld een prijsvraag via internet. Leanfilosofie is geen ‘leane’ levenshouding, maar de denkwijze achter lean. Terwijl met leantool bijvoorbeeld wel een tool wordt bedoeld die lean is.
Zijn jullie er nog?
Het betekenisverschil zou tot gevolg hebben dat er door het hele boek heen verschillende spellingswijzen worden gehanteerd. Dat is echter onduidelijk en verwarrend, dus dat is ook niet wenselijk.
Koppel-teken
Gelukkig mag je voor de duidelijkheid een streepje zetten (ook wel koppelteken genoemd). Vooral wanneer de samenstelling uit drie delen bestaat, zoals lean-projectmanagement. Deze uitzondering hebben we omarmd en toegepast, zoals ook te zien is in het persbericht dat ik voor Rudy heb opgesteld.
Nu ga ik gauw weer verder met het artikel dat ik over de totstandkoming van Lean vertaald naar projecten schrijf, dat Rudy kan gebruiken voor de promotie en marketing. En hopelijk op naar het volgende Lean vertaald-boek!*
* In samenstellingen met eigennamen komt wel een spatie voor, zoals Albert Heijnfiliaal. Een streepje voor de duidelijkheid mag, vergelijk bijvoorbeeld Middellandse Zeeland en Middellandse Zee-land.
Hoelang is een Chinees?
Ken je het bovenstaande flauwe woordgrapje? De een zegt: ‘Hoelang is een Chinees.’ Waarbij de ander zich in verwarring afvraagt wat voor antwoord van hem verwacht wordt. Welke Chinees? De Chinese muur? De grappenmaker kan vervolgens reageren met: ‘Hoelang is een Chinees,’ waarmee de verwarring alleen maar groter wordt.
Hoelang is de naam van een Chinees. Maar hoe schrijf je ‘hoelang’? In het geval van een Chinese naam heb ik geen idee!
Maar ik weet wel dat je ‘hoe lang’ los schrijft als het om de lengte, afstand of hoogte ergens van gaat. ‘Hoelang’ schrijf je aan elkaar als het om tijdsduur gaat.
Een ezelsbruggetje om dit te onthouden, is een variatie op het bekende woordgrapje: Hoelang is geen Chinees. Wanneer het om lengte gaat, schrijf je hoelang dus niet aan elkaar.
Juist is dus: hoe lang is de Chinese muur? En: hoelang duurt het Chinese nieuwjaar?
Ik weet wel hoe je ‘Eveline’ in het Chinees schrijft!
Herschrijven & herhalen
Als je een manuscript aan het schrijven bent of geschreven hebt, kun je het aan iemand anders laten lezen ter verbetering en beoordeling. Maar het is best eng om de tekst waar je al zo lang aan bezig bent geweest, waar je al je ziel en zaligheid in hebt gestopt, door iemand te laten lezen – laat staan becommentariëren!
Probeer eerst zelf een kritische blik op je verhaal te werpen. Schrijven is herschrijven, wordt niet voor niets gezegd. Maar hoe doe je dat?
Iedereen heeft een blinde vlek voor zijn eigen teksten, daarom is het belangrijk dat je ten eerste afstand neemt van je tekst, letterlijk en figuurlijk. Zorg ervoor dat je niet te veel ‘in’ je verhaal zit. Neem hiervoor de tijd; leg je tekst even weg en zorg dat je je ergens anders mee bezig houdt. Deze fase kan dagen of weken duren.
Analyseer vervolgens je verhaal. Schrijf kort op wat de belangrijkste gebeurtenissen of onderwerpen zijn die je behandelt. Wat zijn de hoofdlijnen? Hebben de gebeurtenissen een logische volgorde? Klopt de opbouw van de onderwerpen? Pas de volgorde aan een wees niet bang om zijpaden of omwegen te schrappen.
Nu begint het echte herschrijven. Houd de hoofdlijnen goed in je achterhoofd. Staat elk woord, elke zin in dienst van je verhaal? Herhaal je niet te veel? Bekijk goed of je je woorden niet ter opvulling gebruikt. Kun je het niet veel makkelijker en korter zeggen? Kun je iets met één handeling laten blijken, in plaats van het met veel woorden te beschrijven?
Door je verhaal meerdere keren te herschrijven, leer je het van een afstandje te bekijken en zal je ook beter met kritiek om kunnen gaan. Als je een versie hebt waar je tevreden over bent maar die nog wel voor verbetering vatbaar is, kun je het eens door iemand anders laten lezen.
Maak gebruik van verschillende proeflezers: iemand die veel van het onderwerp waarover je schrijft af weet en iemand die er juist niets over weet, iemand die jou goed kent en iemand die jou niet of amper kent, een leek en een professional. Wil je je manuscript door mij laten lezen en beoordelen? Kijk dan op: http://www.elibrotekstenredactie.com/#!schrijvers/c46c.
Hierboven stelde ik de vraag: herhaal je niet te veel? Een stijlfout die veel gemaakt wordt en waar ik goed op let, is de drieslag. Veel schrijvers hebben de neiging om één gebeurtenis op drie verschillende manieren te beschrijven. Het bekendste voorbeeld hiervan is: ‘Hij kwam, hij zag, hij overwon.’
Als stijlfiguur kan herhaling soms goed werken, vooral als je naar een climax of anticlimax toewerkt. Maar doe je dit te vaak, dan wordt het vervelend. Meestal komt het veel sterker over als je iets in één keer goed beschrijft, in plaats van drie pogingen te doen.
Dus: ‘Ze zag aan zijn ogen dat hij aarzelde.’
En niet: ‘Ze zag aan zijn ogen dat hij aarzelde, twijfelde en in dubio stond.’
Elibro blogt 